عصر ارتشهای خودکار

آینده نظامی جهان در دستان ربات‌های جنگی عصر ارتشهای خودکار آینده نظامی‌ برخی کشورها از جمله آمریکا تا حدودی یک گلایدر اسباب بازی بچه‌ها را نشانه رفته است. مینی هواپیمایی با فناوری برتر موسوم به جمع شونده ساخت شرکت آئرووایرونمنت می‌تواند داخل لوله‌ای با وزنی کمتر از 2 کیلوگرم بسته بندی شود. کافی است آن را بیرون بکشید و بال‌های 30 سانتی‌متری‌اش را در جای خود ببندید. با پرتاب آن موتورش درگیر می‌شود، به کار می‌افتد و در خط سیری از پیش برنامه‌ریزی شده یا مسیری هدایت شونده به‌وسیله کنترل از راه دور به پرواز درمی‌آید. نظیر دیگر اسباب مکانیکی قدیمی‌تر این شرکت، جمع شونده می‌تواند جریانی از داده‌های تصویری از دوربین‌های رنگی و مادون قرمز را به اپراتورش تغذیه نماید و به هواپیمای جاسوسی چالاکی بدل شود. اما این ربات هوایی فوت و فن دیگری هم دارد: در صورت لزوم می‌تواند به عنوان یک موشک هدایت شونده با قابلیت حمل مواد منفجره برای حمله به تک تیرانداز دشمن استفاده شود. هواپیمای تهاجمی ‌کنترل از راه دور این شرکت ممکن است کوچک باشد، اما تحول بزرگ در حال وقوعی را در امور نظامی ‌آمریکا به نمایش می‌گذارد: علم ربوتیک دفاعی امروزه بیشتر بر کشتن و وابستگی کمتر به انسان‌ها تمرکز دارد. گزارش منتشر شده سال گذشته آژانس منابع پیشرفته دفاعی آمریکا نقشه راه 25 ساله بعدی برای ربوت‌های جنگی پنتاگون را طرح‌ریزی کرده که از جمله اهداف آن، برداشتن سربازان از یک سوم وسایل نقلیه عملیاتی زمینی ارتش تا سال 2015 است البته در خصوص وسایل نقلیه هوایی، اهداف به مراتب بلند پروازانه‌ترند؛ یک سوم نیروی ضربت هوایی نظامی ‌تا سال 2010 به‌طور خودکار درخواهند آمد. به اعتقاد تحلیلگران دفاعی، هم اکنون عصر امور نظامی‌خودکار و بدون سرنشین بر فراز ماست. در سال 2008 دو وسیله نقلیه کنترل از راه دور اصلی نیروی هوایی آمریکا موسوم به ریپر(دروگر) و پرداتور (شکارچی) تقریبا 120 هزار ساعت را در هوا صرف ماموریت‌های اطلاعات شناسایی و جاسوسی می‌کنند که بیشتر از 80 هزار ساعت سال گذشته است. این هواپیماهای خودکار هریک با موشک‌های هلفایر و بمب‌های هدایت شونده لیزری مسلح می‌شوند و می‌توانند اهداف بیشتری را نسبت به قبل مورد تهاجم قرار دهند در حالی که خلبانانشان در جای امن و راحتی در پایگاه نیروی هوایی مستقرند. در سال 2007 این جنگنده‌های ربوتیک 128 موشک و بمب یعنی حدود 2 برابر آن در سال 2005 را پرتاب کردند. علی‌رغم گزارش‌های مبنی بر مرگ غیر نظامیان در حملات هوایی خودکار توسط نیروی هوایی آمریکا، مقامات نیروی هوایی اصرار دارند تهاجمات ربوتیک به همان صورت <حلقه کشتار> که در حملات هوایی سرنشین دار وجود دارد عمل می‌کنند، یعنی روش بررسی مضاعف اهداف با ناظر انسانی. آنها می‌گویند: ما هدف را رهگیری می‌کنیم، مشاهده‌اش می‌کنیم و مطمئن می‌شویم دقیقا آنچه باید پاک کنیم را می‌دانیم. برخی از ناظران نظامی‌ پرسش بحث انگیزی را مطرح می‌کنند: چرا بسیاری از هواپیماهای بی‌سرنشین در چند ماموریت اولیه از کار می‌افتند؟ مطابق آمارهای نیروی هوایی بیشتر از یک سوم از 182 پرداتور به خدمت گرفته شده در نیروی هوایی آمریکا در نبردها یا عملیات سقوط کرده‌اند. به گفته کارشناسان چنین حوادث ناگواری معمولا در نتیجه شکست و اختلالی ساده در مسیر ارتباطی بین هواپیما و ماهواره‌ای که آن را کنترل می‌کند و اغلب زمانی که یکی از گروه‌های هوایی خودی در مسیر سیگنال مانور می‌کند روی می‌دهد. یکی از مشکلات مکرر درباره وسایل نقلیه هوایی بی‌سرنشین قطع خط ارسال از ایستگاه زمینی به ماهواره برای خلبان است که این وسیله را به تکه فلزی پرنده بدل می‌سازد. جنرال اتومیکس، سازنده این دو جنگنده ربوتیک اعتقاد دارد مدل‌های بعدی دارای سیستم‌های پشتیبانی بیشتری خواهند بود تا از فقدان آنی کنترلشان پیشگیری شود. کارشناسان نظامی‌ خاطر نشان می‌کنند بسیاری از سقوط‌های جنگنده‌های ربوتیک هوایی، به اوایل برنامه و زمانی که آنها هنوز نمونه‌های اولیه بودند رخ داده است. آنها فاکتورهای انسانی را  نیز مقصر می‌دانند. خلبانان وسایل نقلیه خودکار، ساعات طولانی تری از خلبانان هواپیماهای سرنشین دار پرواز می‌کنند که غالبا منجر به خستگی و فرسودگی می‌شود. جنگجوی آسمان (اسکای واریور) دیگر هواپیمای در حال گسترش شرکت جنرال اتومیکس است که در آن، قسمت اعظمی ‌از کنترل هواپیما خارج از دست انسان است. سیستم برخاست و نشست خودکار جنگجوی آسمان می‌تواند هواپیمایی را با اختلاف به اضافه منهای 30 سانتی‌متر روی باند پرواز بنشاند. رویکرد ارتش یعنی واگذاری بخش عمده ناوبری به سیستم‌های خودکار هواپیمایی، از حوادث جلوگیری می‌کند و منابعی که ارتش صرف آموزش خلبان‌های انسانی می‌کند را حفظ می‌نماید. دیگر از گروه چترباز و سکان خبری نیست. شما تنها به صفحه نمایش نگاه ‌کرده و کلیک می‌کنید و آنچه می‌خواهید، انجام می‌شود. پس چه لزومی‌ به صرف هزینه برای یک خلبان به منظور رفتن به کالج و مدرسه پرواز است وقتی شما می‌توانید از فردی 19 18 ساله آموزش ببینید. هر چند درجه مورد نظر از اتوماسیون روی زمین هنوز عملی نشده است، اما در هوا که موانع به مراتب کمترند، وسایل نقلیه کاملا خودکار یک واقعیت محسوب می‌شوند. مثلا بالگرد خودران موسوم به فایراسکوت قرار است در نیروی دریایی به خدمت گرفته شود. مدل‌هایی از این بالگرد ممکن است به موشک مجهز شوند، اما در حال حاضر به عنوان یک خودروی شناسایی برنامه‌ریزی می‌شود، نقشی که در آن ماموریت‌های کامل از جمله نشست و برخاست روی ناو هواپیمابر، می‌تواند تنها با چند ضربه کلید انجام پذیرد. یک مزیت سیستم‌های خودکار و بی سرنشین این است که آنها می‌توانند ماموریت‌های طولانی تری را بیش از هر خلبان انسانی که قادر به تحمل آن باشد اجرا کنند. شرکت بوئینگ در حال کار روی سیستمی ‌است که محدودیت‌های برد عملیاتی و حداکثر توان پروازی کرکس را آزمایش می‌کند. کرکس هواپیمایی طراحی شده برای ماندن در هوا به مدت بیشتر از 5 سال بدون نشستن بر زمین است. این خودروی ربوتیک برای ماندن در سطوح حدود 90 هزار پایی از انرژی خورشیدی سود خواهد برد و به صورت یک ماهواره ارتفاع پست عمل می‌کند. خودروهای هوایی بی‌سرنشین امروز، فقط بدون خلبان در کابین پرواز نمی‌کنند؛ آنها قادرند بدون وجود کسی حتی کشتار کنند. هواپیمای بی‌سرنشین پرداتور نیروی هوایی آمریکا، هواپیماهای کنترل از راه دوری هستند که می‌توانند تا ارتفاع 25 هزار پایی پرواز کنند، دو موشک هلفایر و همچنین بمب‌های هدایت شونده لیزری را حمل کنند. در سال 2007 نیروی هوایی 128 موشک و بمب را از هواپیماهای ربوتیک خود پرتاب کرد و امسال شکارچی‌ها قصد دارند این رکورد را بشکنند. مهریار میرنیا