چرا سرطان‌ گوارشی زیاد شده؟

آیا غذایی که ما می‌خوریم می‌تواند احتمال ابتلا به بعضی از سرطان‌ها و به خصوص سرطان دستگاه گوارش را افزایش دهد؟

اطلاعات جهانی، یک‌ سوم موارد ابتلا به سرطان را با تغذیه مرتبط می‌داند. ارتباط سرطان‌های دستگاه گوارش با مصرف غلط و نامتعادل بعضی از غذا‌ها اثبات شده است.

چرا سرطان‌ گوارشی زیاد شده؟

آیا غذایی که ما می‌خوریم می‌تواند احتمال ابتلا به بعضی از سرطان‌ها و به خصوص سرطان دستگاه گوارش را افزایش دهد؟

اطلاعات جهانی، یک‌ سوم موارد ابتلا به سرطان را با تغذیه مرتبط می‌داند. ارتباط سرطان‌های دستگاه گوارش با مصرف غلط و نامتعادل بعضی از غذا‌ها اثبات شده است.

وجود نمک زیاد در بعضی غذاهای نمک‌سود، مواد چرب و سرخ کرده و غذاهایی که برای ماندگاری بیشتر دودی و شور شده‌اند، اگر جزو عادات غذایی باشند و به طور مرتب مصرف شوند، از طریق تحریک معده و ایجاد ناراحتی‌های گوارشی می‌توانند خطر ابتلا به بیماری های گوارشی، تحریک دستگاه گوارش و احتمال ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش را افزایش دهند.

گاهی غذا‌ها به موادی آغشته می‌شوند که به دلیل آن مواد خاص مشکل‌زا می‌شوند، نه به علت خود غذا. مواد غذایی که حاوی مواد شیمیایی و باقی‌مانده سوخت‌های فسیلی هستند در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرند.

علاوه بر این، میزان مصرف و تکرار آن نقش مهمی در الگوی بیماری دارد. برای مثال اگر افراد یک ماده غذایی آلوده را همه روزه مصرف ‌کنند، خطر بیشتری آنها را تهدید می‌کند و به همین دلیل گاهی عادات غذایی مردم یک منطقه، موجب شیوع بیماری خاص در آنجا می‌شود.

محققانی که در مناطق جغرافیایی خاص، آمار ابتلا به نوعی بیماری را بالا می‌بینند، باید به نوع غذای منطقه، کود و سموم مورد استفاده در کشاورزی و عادات غذایی مردم آنجا توجه کنند و آنها را مورد بررسی قرار دهند.

در نگاهی کوتاه می‌توان این مواد را مورد توجه قرار داد:

1) آغشته شدن مواد غذایی به قارچ‌ها: یکی از مهم‌ترین سموم قارچی افلاتوکسین‌ها هستند. بر اساس تخمین سازمان غذا و کشاورزی (FAO) یک‌چهارم محصولات غذایی در جهان، به سموم قارچی آلوده هستند. تا کنون افلاتوکسین‌ها را از مواد غذایی مختلف مانند شیر، کشمش، بادام زمینی، پسته، دانه‌های روغنی، حبوبات، برخی میوه‌های خشک شده، سوسیس، نان گندم و... جدا کرده‌اند.

2) استفاده بی‌رویه از افزودنی‌ها مانند مواد نگه‌دارنده و انواع رنگ‌ها و اسانس‌های مصنوعی در مواد غذایی؛ مثلا نیتریت و نیترات که موادی نگه دارنده اند، تولید نیتروزآمین و بنزوپیرن می‌کنند که موادی سرطان‌زا هستند.

3) استفاده نادرست از سموم شیمیایی و کودهای ازته در کشاورزی.

4) آغشته شدن مواد غذایی به فلزات سنگین (مانند جیوه، سرب، کادمیوم، قلع) و دی‌اکسین‌ها (پلی‌کلرنتییدبیفنل‌ها) که به مقدار گسترده در طبیعت وجود دارند. کادمیوم در متابولیسم املاحی مانند روی اختلال ایجاد می‌کند.

5) باقی‌مانده آفت‌کش‌ها در کشاورزی که موجب آلوده شدن آب‌های جاری و مواد غذایی می‌شوند. وجود باقیمانده آفت‌کش‌ها، بروز مسمومیت‌های حاد و مزمن، انواع ناهنجاری‌ها و سرطان‌ها را به دنبال دارد.

متأسفانه بیشترین گروهی که در معرض این خطر قرار دارند کودکان هستند، زیرا میزان ورود سم به بدن آنها به ازای هر کیلوگرم وزن بدنشان، بیشتر از بزرگسالان است و به علت رشد سریع بافت‌ها، مقادیر بیشتری از سموم شیمیایی در سیستم بدنشان جای می‌گیرد که می‌تواند به رشد مغزی و سیستم عصبی آنها آسیب برساند.

6) مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی از جمله مصرف بیش از حد کودهای ازته در کشاورزی به علت خاصیت تجمعی در بافت‌های گیاهی و در نهایت بدن انسان، در دراز مدت پیامدهای نامطلوبی بر سلامت افراد دارد.

دکتر ربابه شیخ‌الاسلام

متخصص بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی تغذیه