دوربین مهندسی

دوربین مهندسی
 
دوربین مهندسی (نام‌های دیگر: تئودولیت، زاویه‌سنج طول‌یاب) یکی از انواع دوربین و یکی از ابزارهای مهندسی است که برای اندازه‌گیری زوایای افقی و عمودی در شبکه‌های مثلث بندی‌شده بکار می‌رود. یکی از کاربردهای دوربین مهندسی در رصدهای نجومی است.
 
وسایل اندازه گیری زوایای افقی
 وسایل اندازه گیری زوایای افقی
   دو صفحه افقی مدور متحدالمرکز که یکی در داخل دیگری قرار گرفته و قابل چرخش در داخل آن است ، کار خواندن زوایای افقی را انجام می دهد ، به این ترتیب که لبه خارجی صفحه داخلی و لبه داخلی صفحه خارجی ( دو لبه کنار هم ) ، مثل گونیای مساحی زوایای افقی را نشان می دهد . یعنی یکی از این دو لبه به 360 درجه یا 400 گراد مدرج شده است و دیگری دارای دو ورنیه متقابل ( با اختلاف 180 درجه ) می باشد . بنابراین با ثابت نگه داشتن یکی از آنها و گرداندن دیگری ، زاویه افقی خوانده می شود . این کار توسط دو پیچ کلی و جزئی که قبلاً بحث شد ، انجام می گیرد . این دو صفحه جمعاً بسته به نوع دوربین ، در بالا و در داخل صفحه افقی دیگری که متحدالمرکز با آنها است ، قابل چرخش می باشد . این عمل نیز به نوبه خود به کمک دو پیچ کلی و جزئی انجام می گیرد . برای سهولت یادآوری دو صفحه مدرج مذکور در فوق ، جمعاً به نام صفحه افقی بالایی نامیده خواهد شد .

برای اندازه گیری زوایای عمودی،افقی و فواصل به کار می روند.

خواندن زوایای افقی در یک ایستگاه به این طریق انجام می شود . ابتدا پیچ کلی صفحه افقی بالایی را باز کرده انقدر دوربین را می چرخانند تا صفر ورنیه مطابق صفحه افقی مدرج قرار گیرد . حال آن پیچ را محکم نموده ، به کمک پیچ جزئی آن و یک ذره بین تطابق فوق را دقیقاً انجام می دهند . بعد پیچ کلی صفحه افقی پائینی را باز کرده ، کلیه دستگاه را آنقدر م یچرخانند تا مرکز صفحه رتیکول دوربین ، بر روی خط عمودی وسط شاخص که در اولین نقطه قرار داده شده است منطبق شود . سپس این پیچ را بسته ، به کمک پیچ جزئی مربوط این تطابق را به دقت انجام می دهند . در این حال نقطه اول ، با زاویه افقی صفر خوانده می شود و باید زاویه افقی نقاط دیگر در این ایستگاه را نسبت به این مبدأ اندازه گرفت . برای این کار پیچ کلی صفحه افقی پائینی را می بندند و دیگر تا آخر کار در این ایستگاه ، به این پیچ و پیچ جزئی آن دست نمی زنند . حال برای خواندن زاویه افقی هر نقطه ابتدا پیچ کلی صفحه افقی بالایی را باز کرده ، دوربین را می چرخانند تا نقطه دیده شود و پس از دیده شدن شاخص ، این پیچ را بسته به کمک پیچ جزئی آن دقیقاً نقطه را میزان نموده ، زاویه افقی را می خوانند.
 
وسایل اندازه گیری زوایای قائم
اندازه گیری زوایای قائم در تئودولیت به کمک دو صفحه مدور متحدالمرکز انجام می شود . یعنی یکی از صفحات به درجه یا گراد مدرج شده است و دیگری دارای دو ورنیه متقابل می باشند . یکی از این دو صفحه در روی محوری که بر روی صفحه افقی بالایی قرار دارد تعبیه شده و دیگری در روی دوربین کار گذاشته شده است . هنگامی که صفحات افقی تئودولیت تراز شده ، محور و بالنتیجه صفحه مدور قائم متصل به آن نیز به حال تراز درآمده است . با حرکت دوربین به سمت بالا و پائین زاویه قائم اندازه گیری می شود . بر روی دوربین یا درکنار و یا در داخل بدنه آن ترازی قرار دارد که با پیچ مربوط تراز می شود . موقعی که کلیه ترازهای صفحات افقی و صفحه قائم دوربین تراز شد ، صفر ورنیه صفحه قائم ، باید روی صفر صفحه مدرج قرار گیرد . در غیر اینصورت اشتباهی وجود دارد که باید پیدا و تصحیح شود . در بعضی از دوربین ها به جای اینکه صفر صفه قائم در مقابل ورنیه باشد ، ممکن است 90 درجه مقابل آن قرار گرفته باشد . در دوربین های مدرن همانطور که قبلاً گفته شد درجات صفحات افقی و قائم در داخل چشمی مخصوصی منعکس و خوانده می شود .
اندازه گیری زوایای قائم در تئودولیت به کمک دو صفحه مدور متحدالمرکز انجام می شود . یعنی یکی از صفحات به درجه یا گراد مدرج شده است و دیگری دارای دو ورنیه متقابل می باشند . یکی از این دو صفحه در روی محوری که بر روی صفحه افقی بالایی قرار دارد تعبیه شده و دیگری در روی دوربین کار گذاشته شده است . هنگامی که صفحات افقی تئودولیت تراز شده ، محور و بالنتیجه صفحه مدور قائم متصل به آن نیز به حال تراز درآمده است . با حرکت دوربین به سمت بالا و پائین زاویه قائم اندازه گیری می شود . بر روی دوربین یا درکنار و یا در داخل بدنه آن ترازی قرار دارد که با پیچ مربوط تراز می شود . موقعی که کلیه ترازهای صفحات افقی و صفحه قائم دوربین تراز شد ، صفر ورنیه صفحه قائم ، باید روی صفر صفحه مدرج قرار گیرد . در غیر اینصورت اشتباهی وجود دارد که باید پیدا و تصحیح شود . در بعضی از دوربین ها به جای اینکه صفر صفه قائم در مقابل ورنیه باشد ، ممکن است 90 درجه مقابل آن قرار گرفته باشد . در دوربین های مدرن همانطور که قبلاً گفته شد درجات صفحات افقی و قائم در داخل چشمی مخصوصی منعکس و خوانده می شود .

   وسایل اندازه گیری فاصله
       اندازه گیری فاصله در تئودولیت به کمک دوربین انجام می گیرد . برای خواندن فاصله باید از روی کاتالوگ تئودولیت مقدار ثابت آن را پیدا کرد ( که برای هر دستگاه با توجه به شرکت سازنده متفاوت است ) و به مقادیر اندازه گیری اضافه نمود .
  

Article:
http://ali.blogfa.com/post-26.aspx