فناوری اطلاعات، بازوی هوشمند‌کردن خیابان

پردازش‌‌ زیر ‌آسفالت خیابان

معضل ترافیک از دهه1950، با تولید انبوه اتومبیل‌ها آغاز شد. اقتصاد حمل‌و‌نقل جاده‌ای نیز همیشه یک پرسش بسیار اساسی داشته است آن هم این‌که آیا سلامت کالای در حال حمل می‌تواند تضمین و از هزینه‌ها کاسته شود؟ فناوری اطلاعات یکی از پاسخ‌های مثبت به این موضوع است و سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند1‌(ITS) ‌ یکی از راهکارهایی است که از دهه 90 میلادی برای این کار ایجاد شده است. در جاده‌های هوشمند که امروزه می‌توان آنها را در بسیاری از شهرهای بزرگ دید، فناوری شبکه جاده‌های کشور را به یک شبکه دیجیتالی تبدیل کرده‌اند که به‌سادگی می‌توان از سراسر آن اطلاعات مورد نیاز را دریافت کرد و حتی خودروهای در حال عبور آنها را تا حدود بسیار زیادی کنترل کرد. ‌ ‌

جاده‌ها را می‌توان به دو دسته کلی جاده‌های برون‌شهری و درون‌شهری تقسیم کرد. امنیت این جاده‌ها به‌لحاظ این‌که یکی از اصلی‌ترین مسیرهای انتقال مسافرین هستند، اهمیت بسیار بالایی داشته و دارد. ظرفیت جاده‌ها حدود 90% جمعیت مسافری را در شامل می‌شود که این امر توجه متخصصان و مسوولان را به امر کنترل جاده‌ها جلب کرده است. ‌ ‌

دیده‌بانی 24 ساعته

حتما با واژه دوربین لایو آشنا هستید. این دوربین‌ها به‌عنوان یک دریافت‌کننده دایمی تصویر در مکانی نصب می‌شوند و تصاویر را به‌صورت دایم برای سرور مرکزی ارسال می‌کند. این دوربین‌ها در کنترل جاده‌ها نیز نقش به‌سزایی را برعهده دارند و به این منظور راهداری‌ها و یا پلیس راه این دوربین‌ها را به‌صورت شبکه‌ای منظم در جاده‌ها نصب می‌کنند و با سیستمی مرکزی تمام خودرو‌ها را تحت کنترل می‌گیرند. با این سیستم حوادث جاده‌ای به‌صورت آنی به مراکز درمانی و امدادی اطلاع داده شده و از حوادث دیگر جلوگیری می‌شود. ‌ ‌

این سیستم‌ها که انواع مختلفی دارند، قادر به تشخیص سرعت خودروهای عبوری نیز هستند و طبق برنامه‌ریزی می‌توانند خودروهایی را که با سرعت غیر‌مجاز حرکت می‌کنند را شناسایی و مشخصات آنها را نیز ثبت کرده و هم‌زمان به مرکز کنترل این اطلاعات را ارسال کنند. در مرکز کنترل نیز داده‌ها تجزیه و تحلیل گردیده و در صورت خطر‌آفرین بودن خودرو، اولین گشت پلیس از حرکت آن جلوگیری کند. ‌ ‌

جاده‌های هوشمند می‌توانند به سیستم‌های ‌دریافت عوارض خودکار مجهز باشند تا دیگر هیچ یک از رانندگان در عوارضی جاده‌ها به فکر پول‌خرد نباشند‌. این کار باعث می‌شود فرد با خیال آسوده و تنها با همراه داشتن کارت اعتباری خود بتواند تمام مخارج سفر را بپردازد. ‌ ‌

‌GPRS‌ در خدمت جاده‌ها

‌GPRS‌ که سیستمی برای ارتباط با اینترنت بر روی تلفن همراه است، به‌صورت گسترده در جاده‌ها استفاده می‌شود. با این سیستم فرد می‌تواند به‌صورت لحظه‌ای به نقشه‌های آنلاین دسترسی داشته باشد و با استفاده از سیستم‌های ناوبری از وضعیت جاده‌های مسیر خود مطلع گردد. این سیستم به‌صورت کلان برای شرکت‌های حمل‌و‌نقل و که کار حمل بار و مسافر را به‌عهده دارند و به‌صورت خرد در حملونقل درون‌شهری برای رانندگان استفاده می‌شود. ‌ ‌

نرم‌افزارهای ناوبری لزوما برای استفاده در کشتی و هواپیما و یا کامیون‌های ترانزیت طراحی نشده‌اند، بلکه می‌توانند برای هر نوع خودرویی استفاده شوند. سیستم‌هایی مانند خانواده نرم‌افزارهای ‌TomTom‌ می‌توانند برای تمام مشاغل و مراکز مفید باشند. این سیستم که یک نسخه آن مخصوص خودروهای سواری است، می‌تواند با استفاده از سیستم‌های ماهواره‌ای وضعیت مسیر راننده را پیش‌بینی کرده و با تجزیه و تحلیل اطلاعات دریافتی بهترین مسیر را از روی نقشه‌های آنلاین به راننده نشان دهد. انواع داخلی این نرم‌افزارها نیز هم اکنون در کشور مورد استفاده است و هر فردی می‌تواند با داشتن یک گیرنده بر روی خودرو مسیر را به‌صورت هوشمند انتخاب کند.

خودروهای هوشمند2

رایانه‌های مخصوص خودرو دیگر جزیی از خودرو شده‌اند و تقریبا تمام خودروهای متوسط نیز دارای رایانه هستند. نوعی از این رایانه که به «رایانه سفر» مشهور است، می‌تواند اطلاعات مکانی خودرو را از طریق ‌GPS‌ دریافت کرده و در هر لحظه از سفر موقعیت خودرو را مشخص کند. به‌علاوه کامپیوتر سفری می‌تواند مقدار بنزین باقیمانده، متوسط سرعت خودرو، بیشترین و کمترین سرعت، میزان سوخت مصرف شده از نقطه ‌A‌ تا B ‌و همچنین سرعت و بسیاری موارد دیگر را نشان دهد. ‌ ‌

چراغ‌های راهنمایی متناسب با حجم ترافیک3‌ ‌در بسیاری از کشورها مورد استفاده است و با داشتن این امکان دیگر نیازی نیست تا مامور راهنمایی و رانندگی کار تعویض زمان چراغ را انجام دهد. ‌ ‌

سیستم‌های حمل‌و‌نقل هوشمند در دو سطح زیر ساخت و ادوات مطرح می‌شوند که زیرساخت‌های هوشمند بیشتر دربردارنده پروژه‌هایی است که در معابر درون‌شهری و برون‌شهری در جاده‌ها و آزادراه‌های برون‌شهری، به‌عنوان پروژه‌های زیربنایی قابل اجراست و کارهایی مانند نصب دوربین‌های کنترلی، تعیین نوع کارکرد نرم‌افزارها و قوانین حاکم بر این سیستم‌ها را شامل می‌شود. سطح دیگر که با نام ادوات از آن یاد کردیم بیشتر خودرو‌ها را شامل می‌شود. این امر بیان‌گر این است که بدون داشتن یک سیستم کامل و هماهنگ که شامل تمام اجزا باشد نمی‌توان یک سیستم کاملا هوشمند حمل‌ونقل داشت. ‌ ‌

نیازها

داشتن جاده‌هایی هوشمند و یک نظام کنترلی دقیق نیازمند داشتن چهار بخش مجزا است:

1– سخت‌افزار مناسب و استاندارد

2– شبکه ارتباطی ایمن با پهنای باند کافی مانند فیبرنوری و یا ارتباط ماهواره‌ای

3– نرم‌افزارهای به‌روز و قابل اطمینان که قابلیت تطبیق با تمام استانداردها و فناوری‌ها را داشته باشد 4– سایت‌ها و قوانین حمایتی که ضامن حیات یک سیستم و استفاده از آن است. ‌ ‌

پی‌نوشت‌ها

 Intelligent Transportation Systems.1

 Intelligent Vehicles.2

 Actuated Traffic Control Systems.3