مدارک سخت/نرم‌افزار

نگاهی به مدارک مختلف در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (بخش ششم) مدارک سخت/نرم‌افزار برنامه‌نویسی شاید یکی از پر‌پیچ‌و‌خم‌ترین زمینه‌های فناوری اطلاعات باشد. برنامه‌نویسی با صدها زبان و هزاران ویرایش و بی‌نهایت راهکار و ترفند، کاری پیچیده است و شاخه‌های زیادی دارد و اگر بخواهیم آن را مدل‌سازی کنیم چیزی شبیه غارهای آهکی می‌شود که شاخه‌ها و دالان‌های فراوان و فراز و نشیب‌های بسیاری دارد. برخی از دالان‌های پیچ‌درپیچ به سالن‌های بسیار بزرگ ختم می‌شوند و برخی از مسیرهای عادی به بن‌بست می‌رسند. برنامه‌نویسی را ابتدا برای قابل فهم کردن و سادگی کار با ماشین ابداع کردند که هنوز هم همان وظیفه را برعهده دارد. البته همیشه این وظیفه را خوب انجام نداده و گاهی کارها را دشوار کرده است. برنامه‌نویسی تا پیش از ظهور وب تنها به برنامه‌های کاربردی محدود بود و برای خود سیر تحول زیادی داشت. سپس، همه‌گیری وب و مستقر شدن یک مرورگر وب روی تمام سیستم‌عامل‌ها و از آن مهم‌تر استاندارد شدن زبان‌ها و پروتکل‌های برنامه‌نویسی و تبادلی در این مرورگرها رخ داد. پس از آن با بلوغ HTML و ایجاد اپلت‌های جاوا برای برنامه‌نویسی تحت وب تقریبا تمام زبان‌ها یا به‌کلی تغییر کردند یا با این محیط‌ها سازگارشدند. برنامه‌نویسی با سرعت و تنوع زیادی در حال تغییر بود و مدل‌های شیءگرایی (object-oriented) و کلاس‌بندی کدها سرعت برنامه‌نویسی را صدها برابر بالا برد و محصولات نرم‌افزاری را متحول کرد. کار از این مراحل نیز گذشت و از شیءگرایی به دیدگاه‌گرایی (aspect-oriented) رسید و کافی بود برنامه‌نویس بداند کی باید از کدام ابزار استفاده کند. در کل مرتب شدن نگارش کدها و علاقه روزافزون به کدنویسی و تولید محصول نرم‌افزاری باعث شد دوره‌ها و مدارک برنامه‌نویسی نیز پیدا شوند. برای شناخت بیشتر این نوع مدارک نگاهی داریم به انواع آنها. هفت مدرک تکنولوژی‌ها و زبان‌های برنامه‌نویسی گسترده‌ای مانند جاوا، ویژوال استودیو، بانک‌های اطلاعاتی مانند اوراکل وSQL Server ، زیرساخت‌های نرم‌افزاری.Net و J2EE همگی از ابزارهای تولید سیستم‌های اطلاعاتی شناخته می‌شوند که هر کدام به فراخور موضوع دارای مدارک آموزشی هستند. اول: مدرک MCSD برای آموزش و کار با مجموعه برنامه‌ها و زبان‌های برنامه‌نویسی ویژوال استودیو و زیرساخت پلتفرم برنامه‌نویسی Net. که فناوری انحصاری مایکروسافت است ارائه می‌شود. دوم: گواهی MCDBAاز سوی مایکروسافت برای طراحی، ساخت، پیکربندی و مدیریت بانک اطلاعاتی مبتنی بر زیرساخت SQL Server ارائه می‌شود. سوم: گواهیSCJ برنامه‌نویسی به زبان جاوا و آشنایی با پلتفرم برنامه‌نویسی توسط مراکزی غیر از شرکت سان تدوین شده است. چهارم: J2EEمدرک تخصصی جاوا مربوط به شرکت سان‌میکروسیستمز است که بیشترین اعتبار و کاربرد این حوزه را دارد. پنجم:CIW یکی از معتبرترین مدارک حوزه برنامه‌نویسی است که توسط پروسافت ارائه می‌شود. این مجموعه آموزشی شامل تعاملات سخت/نرم‌افزاری و تولیدات محصول بر مبنای فناوری تحت‌وب است که می‌تواند در تمام زمینه‌های مدیریت، طراحی و توسعه نرم‌افزارها راهگشا باشد. ششم: گواهی OCP از سوی غول پایگاه داده یعنی اوراکل ارائه می‌شود که برای طراحی، پیاده‌سازی و مدیریت سیستم‌های مبنتی بر پایگاه داده و ابزارهای توسعه مجموعه نرم‌افزارهای اوراکل طراحی شده است. هفتم: iNet‌ مدرکی است مانند CIW اما گستردگی و عمق مطالب فنی آن کمتر است و توسط موسسه آموزشی CompTIA ارائه می‌شود. نکته: از بین مدارک فوق به‌دلیل حجم و تنوع زیاد مطالب تنها دو مدرک را به‌صورت اجمال بررسی می‌کنیم. وب‌نویسان به صف CIW امروزه به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مدارک حوزه برنامه‌نویسی وب مطرح است که با سابقه‌ای حدود 20سال توانسته جایگاه خاصی برای خود ایجاد کند. این موسسه که نامش مخففCertified Internet Web است متشکل از یک گروه طراح وب است که در سال 1990 یعنی وقتی که وب اصولا شکل و مبانی دیگری داشت تاسیس شد. در آغاز مبنای کار آن تنها فناوری بود و نه برنامه خاصی برای وب‌نویسی، اما امروزه دوره‌های آموزشی نرم‌افزارهای برنامه‌نویسی و مدیریت سرورهای خاص نیز به آن دوره‌ها افزوده شده است. امروزه شرکت‌های نام آشنایی مانند آی‌بی‌ام، ناول، اچ‌پی و اینتل، بر اساس مدارک این موسسه نیروهای برنامه‌نویس استخدام می‌کنند و البته این به‌دلیل تعامل فنی این موسسه با این شرکت‌هاست که برنامه‌های خود را با آنها هماهنگ و به‌عنوان واحد آموزش آنها عمل کرده و هزینه نهایی آنها را کاهش داده است. در دوره‌های این موسسه فرد ابتدا باید یک دوره عمومی شبکه و مدیریت وب را بگذراند و سپس گرایش خود را برگزینند. در دوره مقدماتی که به آن‌ «دوره مبانی» می‌گویند فرد مدرک CIW Associate می‌گیرد و سپس با انتخاب گرایش می‌تواند CIW Master را دریافت کند. این دوره 4 گرایش اصلی دارد: یکم: Designer در این شاخه فرد طراحی سایت با استفاده از ابزار فلش و دریم‌ویور را می‌آموزد و سپس اصول و مبانی زبان اسکریپت‌نویسی را آموزش می‌بیند. دوم: Administrator این شاخه نیز همان‌طور که از نامش پیداست بر مبنای مدیریت امور مرتبط با سایت بنا شده است. در این دوره ابتدا فرد مدیریت سرورها و سپس بهینه‌سازی کارکردهای آن‌را آموزش می‌بیند و در آخر درباره امنیت سرورها اطلاعاتی کسب می‌کند. سوم: Website Manager این دوره یکی از دوره‌هایی است که فرد می‌تواند به‌طور مستقل طی کند. در این دوره آموزش‌ها جامع‌تر هستند و فرد هم طراحی سایت می‌آموزد و هم مدیریت سرور و علاوه‌بر اینها با زبان‌ها و روش‌های طراحی وب با زبان‌های مختلف آشنا می‌شود. این دوره به‌تنهایی 4آزمون تخصصی دارد. چهارم: Enterprise Developer موسسه سی‌آی‌دبلیو این مدرک را کامل‌ترین مدرک خود نامیده است. در این دوره فرد ابتدا با مبانی زبان‌های برنامه‌نویسی تحت‌وب آشنا شده و پس از آن یک دوره کامل تولید نرم‌افزار تحت‌وب را می‌گذراند. این دوره با آموزش دوره‌ای زبان جاوا ادامه یافته و فرد را در مراحل بعد با پایگاه داده و شبکه‌های بزرگ آشنا می‌کند. این دوره در مجموع دارای 6 آزمون است. نکته: آزمون این دوره‌ها آنلاین و غیرحضوری است و برای این کار باید در یکی از مراکز اصلی دوره یا مراکز واسط آزمون مانند VUE یا Prometric ثبت‌نام کنید. جاوا کاخی بر فراز یک ویرانه زبان برنامه‌نویسی جاوا از پروژه متروکه گرین سر بلند کرد. پروژه گرین قصد داشت یک بازی بسازد تا روی هر زیرساخت سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اجرا شود اما موفق نشد. دست‌اندرکاران آن پروژه با تجربه‌ای که به‌دست آوردند زبان برنامه‌نویسی جاوا را بنا کردند که گذشته از تمام خواص خارق‌العاده خود مزیت اصلی «مستقل از زیرساخت» بودن را نیز دارد. جاوا با داشتن کامپایلر خود بر هر بستری اجرا می‌شود. تا پیش از سال 96 میلادی که زبان جاوا با نسخه‌های JDK 1 توسط سان عرضه می‌شد، هنوز آموزش یا آزمون مشخصی برای آن وجود نداشت، اما در سال 96 با عرضه نسخهJDK1.02 از سوی سان، برای آموزش این دوره سطح مهارتی تعیین و اولین مدرک جاوا ارائه شد. از سال 98 با عرضه نسخه‌های بعدی این مدرک به‌روز شد. در سال 98 نیز J2E (Java2EnterpriseEddition) ارائه شد. ابتدا مدارک جاوا تنها 2سال اعتبار داشت و فرد باید تمدید گواهی می‌کرد و دوباره آزمون می‌داد حتی با همان فناوری قبلی. اما از سال 2002 تاریخ انقضای مدارک برداشته شد با این تفاوت که مدارک برای نسخه و ویرایش خاص صادر شده و سان برای هر ابزاری مدرک شناسه خاصی ارائه کرد. تقریبا تمام مراکز آموزشی جاوا آموزش می‌دهند و این به‌دلیل سازگاری جاوا با تمام زیرساخت‌هاست. SunCertifiedJava یا همان SCJ، گواهی جاوا از سوی شرکت سان است که سطوح این گواهی به 5 دسته تقسیم می‌شود. گروه یکم: SCJ Programmer این مدرک آغاز کار با جاوا است و در آن برنامه‌نویسی بر اساس قواعد اولیه مورد نظر است. نحوه کدنویسی و مفاهیم شیء‌گرایی زبان در این دره تدریس می‌شود و افراد با مفاهیمی مانند کلاس در جاوا آشنا می‌شوند. ابزار اصلی کار این دوره محیط JDK است. گروه دوم: SCJ Developer در این مرحله مراحل تولید نرم‌افزارها برمبنای جاوا تدریس می‌شود. گروه سوم: CertifiedWebComponentDeveloperforJ2EE این دوره سطح پیشرفته وب‌نویسی با جاوا و فناوری‌های وابسته آن مانند JSP و Servelet است. مسائل امنیتی و بهبود کارایی وب نیز در این دوره تدریس می‌شود. گروه چهارم: CertifiedBusinessComponentDeveIoperforJ2EE در این دوره کامپوننت‌سازی بر بستر J2EE و ایجاد کدهای serverside مورد نظر است. SCJP پیش‌نیاز این دوره است. گروه پنجم: CertifiedEnterpriseArchitectforJ2EE بالاترین سطح برنامه‌نویسی از دیدگاه سان این سطح است. در این دوره برنامه‌نویسی برمبنای J2EE و ایجاد نرم‌افزارهای بزرگ برای کسب‌وکارهای بزرگ مورد تعلیم و آزمون قرار می‌گیرد. برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: http://datatelecom.us http://www.comptia.org/home.aspx http://www.oracle.com/partners/en/most-popular-resources/028916.htm سعید نوری آزاد