کبوتران
در بسیاری از شهرها بخصوص شهرهای کشورهای اروپایی علیرغم این که به
عنوان حیوانی شهرنشین تلقی میشوند، در حکم جانور موذی و پرندهای که
محیط شهری را آلوده میکند شناخته شدهاند. آنها نماهای شهری و تاقچههای
ساختمانها را با فضلههای خود بدمنظره میکنند و به هر خرده ریزهای در
جویها نوک میزنند. مهریار میرنیا
همین باعث شده به واسطه انتقال بیماریهایی که
میتوانند از حیوانات به انسان منتقل شوند، لقب موشهای کثیف بالدار از
سوی برخی مردم به آنها اعطا شود. اما خوب است بدانیم جانوران وحشی خارج از
محدودههای شهر، حیواناتی که میخوریم و حتی حیوانات خانگی نقش بیشتری در
انتقال بیماریهای مشترک میان انسان و حیوان دارند.
کبوتران شهری
در وهله نخست با فضولاتشان مقصر نقل و انتقال بیماریهای قارچی و
باکتریایی قلمداد میشوند و به اعتقاد مردم میتوانند برای افرادی که
سیستمهای ایمنی بدنشان ضعیف است، بزرگترین خطر محسوب شوند. اما در خصوص
گسترش اخیر بیماریهای عفونی و مسری جانوری نظیر آنفلوآنزای مرغی 1N5H ،
سندرم تنفسی حاد (سارس) و ویروس اچ آی وی این سوال برای متخصصان مطرح
میشود که میزان توجه و نگرانی نسبت به پتانسیل بیماریپذیری پرندگانی که
در سراسر دنیا شهرها را به محل اجتماع و سکونت خود بدل ساختهاند، چقدر
باید باشد؟
اصولا هر حیوانی میتواند ناقل یک بیماری به انسان
باشد. اما محققان بومشناسی از کنسرسیوم پزشکی و حفظ محیط زیست نیویورک که
در زمینه تغییرات زیستمحیطی انسانی، سلامت و تنوع زیستی گونهها مطالعه
میکنند، اعتقاد دارند: در حقیقت، بیشتر (حدود 999/99) عوامل بیماریزایی
که توسط حیوانات منتقل میشوند، افراد را آلوده نخواهند کرد. با وجود این،
بیماریهای جانوری سهم در حال رشدی از بروز بیماریهای عفونی و مسری را
نشان میدهند؛ طی تحقیقات محققان انگلیسی، حدود 75 درصد بروز بیماریهای
مسری در شمار بیماریهای جانوری محاسبه شدهاند که در مقام مقایسه، حدود
60 درصد کل عوامل بیماریزای انسانی میتوانند حیوانات را آلوده کنند.
موشهای
شهری را که در گنداب روها و اگوی شهری و دپوهای زباله زیست میکنند،
نمیتوان به هیچ عنوان بیگناه دانست: محققان آنها را به ظهور مجدد طاعون و
تیفوس مرتبط میکنند. خفاشها که به وفور در مناطق خارج شهر یافت میشوند
و از دیرباز نقش فعالی در ارتباط با بیماری هاری داشتند، در دهه 1990
مصیبت جدیدی به بار آوردند به طوری که پس از شیوع ویروسهای هندرا و نیپا
به ترتیب در استرالیا و آسیای جنوب شرقی موجب مرگ انسانها و نیز احشام
شدند. چند سال بعد نیز بیماری سارس با انتقال توسط خطوط هوایی تجاری تمام
مردم دنیا را وحشت زده کرد. این ویروس اثر بسیار نامطلوبی بر بازارهای
فروش حیوانات زنده در چین گذاشت که ردپای آن نخست به گربه زباد(نوعی گربه
مشک دار) و سپس به خفاشها میرسد ودر حال حاضر اعتقاد بر این است که این
حامل دومی نقطه آغازگر واقعی این ویروس خطرناک باشد. بر خلاف روند رو به
افزایش شهرنشینی در سراسر دنیا، مردم و حیات وحش هر دو در آلودگیهای
بیشتر سهیم هستند. در طغیان ویروسهای هندرا و نیپا،عواملی همچون چندپارگی
سکونتگاهها و افزایش تماس بین خفاشهای وحشی و حیوانات اهلی سهیم
بودهاند. نوعی از شامپانزهها موجب طغیان بیماری ابولا در آفریقا شده
است. در آمریکا کسانی که سنجاب مرغزار در خانه داشتند، نوعی بیماری آبله
مرغان میمونی از این حیوان دستآموز منزلشان گرفتهاند. برنامه احیای
جنگلها در ایالتهای شمال شرقی آمریکا در طول قرن گذشته که توسعه
جمعیتهای گوزن و آهو را به دنبال داشت، موجب گسترش نوعی بیماری خونی در
منطقه شد. در مقام مقایسه، به نظر میرسد پتانسیل کبوتران برای انتشار
آنفلوآنزای مرغی در حداقل خود باشد.
به اعتقاد محققان با وجود
آلوده شدن گونههای مختلف پرندگان در برخی مناطق آفریقایی با این ویروس
مرگبار و نام بردن پرندگان به عنوان ناقلان اصلی این ویروس به جوامع
انسانی، بیشتر انسانهایی که مرگشان ناشی از نژادی از آنفلوآنزای مرغی
موسوم به عامل بیماریزای 1N5H بوده است، ردپای آلودگیشان به تماس با
طیور میرسد. آنفلوآنزای مرغی به شهادت آمارهای بینالمللی به یکی از
بحرانیترین چالشهای فرآروی بشر تبدیل شده و از این جهت که طیف وسیعی از
جانوران را میتواند در معرض خطر قرار دهد، مشکلات زیادی را برای مردم و
بخصوص کشاورزان و شاغلان بخش صنعت دام و طیور و کشاورزی ایجاد کرده است.
این نوع از ویروس آنفلوآنزای مرغی به طرزی غیرعادی سبب تلف شدن گونههای
مختلف پرندگان در مناطقی ازجمله آسیای جنوب شرقی شده است. گونههای مختلف
جانوری نظیر پرندگان وحشی و اهلی، موشها و حتی خوکها نیز در معرض آلودگی
قرار دارند. شواهد نشان میدهد که این نژاد تاکنون به آمریکای شمالی رسیده
است. به اعتقاد محققان مرکز پیدایش بیماریهای دانشگاه لووا، در صورتی که
فرد آلوده مشابهی در این منطقه ظاهر شود، نتیجهاش میتواند پیش از هر چیز
برای شاغلان بخش کشاورزی صنعتی فاجعهآمیز باشد. با افزایش آگاهیهای
عمومی، قرار داشتن در معرض پرندگان و مرغان اهلی به طور محسوسی تغییر کرده
است. مثلا در برنامه کشوری بهرهبرداری محدود تغذیه حیوانی در آمریکا که
طی آن بهرهبرداران صنعتی تولیدات محصولات حیوانی خود را کاهش دادهاند،
کارگران کشاورزی مجبورند زمان خیلی بیشتری را در تماس نزدیک با حیوانات
صرف کنند.
به نظر کارشناسان، چنین راههای اختلاط و نزدیکی میان
انسان و حیوانات عامل بالقوهای در جهت همهگیری بعدی آنفلوآنزا به شمار
میرود. زمانی که شیوعی از بیماری به شکل کشف نشده در تاسیسات روی دهد،
ویروسها میتوانند همچنان که در میان گلههای بزرگ دام وطیور و دستههای
پرندگان به تناوب ظاهر میشوند جهش پیدا کنند. تصور این که چنین ویروس
خطرناکی به مرحلهای از جهش برسد که بتواند خود را وارد بدن انسان کند،
بسیار هولناک است. تحقیقات دانشمندان نشان میدهد مزرعهداران، دامپزشکان
و تولیدکنندگان گوشت قرمز، نرخهای بالای آلودگی به آنفلوآنزای خوکی داشته
و دامپزشکان مربوط به بخش طیور، آنفلوآنزای مرغی بیشتری را انتقال
میدهند. پژوهش درخصوص کبوتران شهری نشان داده است که حتی کبوترانی که به
ویروس آنفلوآنزای مرغی آلوده شدهاند، عملا نقش ناقل بسیار اندکی
داشتهاند. از آنجا که این گونه از پرندگان مقادیر ناچیزی از ویروس را در
جریان خونشان حمل میکنند، احتمال آلوده ساختن پشههایی را که پس از آنها
انسانها را هدف قرار میدهند، ندارند.
منبع: scientific American
برداشتن لایههای پوست سابقه
عمل پیلینگ یا همان لایهبرداری پوست به قرنها قبل برمیگردد. مصریان
باستان با استفاده از روغن و نمک و بعضی مواد خاص پوست خود را لایهبرداری
میکردند. هندیان قدیم نیز با استفاده از سنگپا سطح پوست را تراش
میدادند. در واقع مادربزرگهای ما نیز با استفاده از «سفیدآب» به صورت
مکانیکی عمل پیلینگ را انجام میدادند. اما امروزه انواع کرمها و
لوسیونهای لایهبردار با نامهای مختلف وارد رقابت تجاری شدهاند که به
روش شیمیایی عمل لایهبرداری پوست را انجام میدهند و در این میان جراحی
پیلینگ نیز حرفهایی برای گفتن دارد...
لایهبرداری پوست به سه روش انجام میشود: پیلینگ شیمیایی مکانیکی و لیزری. در
پیلینگ شیمیایی لایهبرداری از سطح پوست با استفاده از مواد شیمیایی انجام
میشود. کرمهای حاوی مواد شیمیایی مثل آلفا هیدروکسی اسید ()AHA و فنل
و غیره امروزه در داروخانهها و مراکز فروش لوازم آرایشی بهداشتی عرضه
میشوند که به صورت موضعی روی پوست مالیده میشوند و بتدریج پوست را
پوسته پوسته میکنند. به این ترتیب لایههای زیرین پوست تحریک شده و
پوستسازی میکنند. چرا لایهبرداریها پیشنهاد میشوند؟ متخصصان پوست به دلایل متفاوتی لایهبرداری را به بیمارانشان پیشنهاد میکنند. تخریب پوست از سطح تا عمق باتوجه به اینکه در عمل پیلینگ چه ضخامتی از پوست
تخریب میشود سه نوع پیلینگ میتوان قائل شد. پیلینگ سطحی که تمام یا
قسمتی از اپیدرم برداشته میشود، پیلینگ متوسط و پیلینگ عمیق که بیشتر
ضخامت درم را تخریب میکند. عوارضی که در کمین هستند مشابه هر عمل پزشکی دیگر، انجام پیلینگ نیز بدون
عارضه نیست و احتمال مشکلات خفیف تاحدی برای آن وجود دارد. بنابراین برای
به حداقل رساندن عوارض این عمل انتخاب روش صحیح و مراقبتهای دقیق و به
کار بستن تمامی توصیههای پزشکی ضروری است . در واقع کسانی که احتمال
بهترین جواب و کمترین عوارض جانبی را داشته باشند کاندیدای عمل پیلینگ
هستند. مثلا افراد سفیدپوست نتیجه بهتری از پیلینگ خواهند گرفت و در افراد
سبزهرو احتمال پیدایش لکهای پوستی پس از پیلینگ وجود دارد که تدابیر خاص
پزشک و رعایت توصیههای دقیق پزشک توسط بیمار را میطلبد. پس از پیلینگ تا
6 ماه باید از تابش نور مستقیم آفتاب دوری کرد و در صورت قرارگرفتن در
معرض آفتاب از کرمهای ضد آفتاب قوی استفاده کرد. اگر بیمار روزی 20 دقیقه
در معرض آفتاب قرار گیرد، حتی در صورت استفاده از ضد کرم آفتاب هم ممکن
است دچار لکههای پوستی شود به همین علت عمل پیلینگ را بیشتر برای
پوستهای سفید و روشن به کار میبرند، حتی گاهی در افراد با پوست تیره
لکههای روشن ایجاد میشود که ممکن است به صورت دائمی باقی بماند. قرمزی
پوست به دنبال هر نوع پیلینگ نیز غیرقابل اجتناب است که با گذشت زمان
کمکم برطرف میشود. در پیلینگهای سطحی معمولا یک ماه، پیلینگ متوسط دو
ماه و پیلینگ عمیق سه ماه قرمزی پوست طول میکشد و در برخی افراد این
قرمزی ممکن است تا مدتهای طولانی پایدار بماند. شاید بدترین عارضه پیلینگ
بهجای ماندن «اسکار» یا همان جای زخم باشد که به دنبال پیلینگهای متوسط
یا عمیق ممکن است ایجاد شود. البته این عارضه شاید با گذشت زمان و
ماساژهای پوست بهبود پیدا کند ولی در مورد اسکارهای بدشکل باید دست به
دامان لیزر یا داروهای مخصوص شد. یک لایهبردار طبیعی مواد لازم: ماست: 2 قاشق
غذاخوری، رنده پوست پرتقال: 2 قاشق غذاخوری، آرد جوانه گندم: یک قاشق
غذاخوری، روغن بادام: یک قاشق غذاخوری، آب پیاز: یک قاشق غذاخوری. دکتر شیرین فرجی گودرزی |
|
ERCP
کوتاه شده عبارت Retrograde Cholangiopancreatography Endoscopic است.
endoscopic به استفاده از آندوسکوپ در این روش برمیگردد. آندوسکوپ لوله
نازکی است که در انتها به یک دوربین و لامپ مجهز است. با آناتومی منطقه آشنا شوید برای این که بدانید ERCP چگونه کار میکند، بهتر
است ابتدا درباره مجاری صفراوی و لوزالمعده بیشتر بدانیم. صفرا مادهای
است که توسط کبد ساخته میشود و در هضم و جذب چربیها موثر است. صفرا توسط
کیسه صفرا ذخیره و هنگام غذا خوردن مجاری صفراوی خارج شده و در نهایت از
راه یکی از مجاری خروجی لوزالمعده وارد دوازدهه میشود. از طرف دیگر
آنزیمهایی که در لوزالمعده تولید شدهاند نیز توسط دو مجرا از لوزالمعده
خارج میشوند و در همین قسمت به دوازدهه میریزند. آسیبهای وارد شده به
لوزالمعده و مجاری صفراوی در بیشتر مواقع توسط ERCP تشخیص داده شده و
درمان میشوند. به عنوان مثالERCP در مواقعی که سنگ یا تومور موجب تنگی
یا انسداد مجاری صفراوی میشود، موثر است. ERCP در موارد زیر استفاده میشود: - سنگهای صفراوی که در مجرای صفراوی اصلی به دام افتاده باشند. پیدا کردن راهحل برای مشکلات صفراوی ERCP را میتوان به صورت سرپایی یا بستری انجام
داد. این روش 2040 دقیقه طول میکشد. در این مدت فشار خون، نبض و سطح
اکسیژن خون بدقت بررسی میشود. یک ماده بیحسکننده به شما تزریق میشود
که احساس خوابآلودگی میکنید، اما بیهوش نخواهید شد. برای انجامERCP
آندوسکوپ از طریق دهان وارد میشود و تا دوازدهه پیش میرود طوری که بتوان
محل ورود مجرای صفراوی مشترک به دوازدهه را مشاهده کرد. از آندوسکوپ نترسید ERCP نیاز به جراحی را مرتفع میکند. بسته به
وضعیت بیمار و نوع روشی که به کار گرفته میشود، خطر عوارضERCP از 10 5
درصد متغیر است. در موارد معدود عوارض شدید منجر به بستری طولانی مدت
میشود. التهاب خفیف تا شدید لوزالمعده شایعترین عارضهERCP است و نیاز
به اقدامات بیمارستانی دارد و حتی ممکن است منجر به جراحی شود. به دنبال
برداشتن سنگ یا لولهگذاری ممکن است خونریزی رخ دهد که معمولا خودبهخود
متوقف میشود اما اگر خونریزی ادامه یابد، ممکن است بیمار نیازمند تزریق
خون شود. سوراخ شدگی دیواره روده یا مجرای صفراوی یکی از عوارض نادرERCP
است. عفونت بخصوص هنگام انسداد مجرای صفراوی میتواند رخ دهد. حساسیت به
داروهایی که در طول فرآیند ERCP مورد استفاده قرار میگیرند از عوارض
دیگرERCP است که معمولا خفیف و گذراست. آینده ERCP محققان در تلاشند ERCP را با آندوسکوپ التراسوندی
ترکیب کنند. با انجام این کار پزشک میتواند با اولتراسوند و بدون تزریق
ماده حاجب محل سنگ را تشخیص دهد. درمان تومورها میتواند به کمک روش
فوتودینامیک انجام شود. به اینصورت که کانترنورانی لیزر از طریقERCP وارد
محل تومور میشود. در حال حاضر از این روش بندرت استفاده میشود. فناوری
استنت گذاری نیز در حال توسعه است و استنتهای قابل جذب در حال گسترش
هستند. محققان در حال کاهش سایز اسکوپها هستند که راحتی بیشتری را برای
بیمار فراهم میکند و همچنین برای پزشکان دسترسی به محل مورد نظر راحتتر
خواهد شد.
retrograde به معنی خلاف جهت است و جهتی را که ماده حاجب توسط آندوسکوپ وارد مجرا میشود، نشان میدهد.
cholangiopancreatography هم به فرآیند تصویربرداری با اشعه X از مجاری صفراوی و لوزالمعده گفته میشود.
- انسداد مجرای صفراوی
- درد بالای شکم با علت نامشخص بخصوص اگر همراه با زردی پوست و تیره شدن رنگ ادرار همراه باشد.
- سرطان مجاری صفراوی یا لوزالمعده
- التهاب لوزالمعده (پانکراتیت)
مواردی که قبل ازERCP باید به آنها توجه کنید:
- 6-8 ساعت پیش ازERCP ناشتا باشید.
- پزشک را در جریان داروهایی که مصرف میکنید قرار دهید، بخصوص داروهای ضدانعقادی مانند آسپیرین.
- حساسیتهای دارویی خود را با پزشک در میان بگذارید، بویژه حساسیت به آنتیبیوتیک و ضددرد.
- دستوراتی را که پزشک به شما میدهد با دقت اجرا کنید.
سپس یک لوله
باریک از طریق آندوسکوپ پایین فرستاده میشود که ماده حاجب را به داخل
مجرای لوزالمعده یا مجرای صفراوی تزریق میکند. بعد از آن با استفاده از
اشعه X از مجاری پوشیده از ماده حاجب عکسبرداری میشود. بدین ترتیب
گشادی، تنگی یا انسداد مجاری مشخص میشود. برخی از اختلالاتی که طی ERCP
تشخیص داده میشوند، در همان لحظه قابل درمانند. مثلا سنگهای مجاری
صفراوی یا لوزالمعده را میتوان بلافاصله خارج کرد. در موارد تنگی یک لوله
پلاستیکی یا فلزی()Stent به داخل مجرا فرستاده میشود تا مجرا باز نگه
داشته شود یا یک برش توسط الکتروکوتری (گرمای الکتریکی) ایجاد میشود تا
تنگی برطرف شود.
اگرERCP را سرپایی انجام دادهاید، باید آنقدر
تحت نظر بمانید تا پزشک شما را مرخص کند. گاهی اوقات لازم میشود بعد
ازERCP بستری شوید. به علت خوابآلودگی نباید بعد ازERCP رانندگی کنید.
پزشکتان به شما خواهد گفت که چه وقت میتوانید غذا خوردن را شروع کنید،
ولی معمولا چند ساعت بعد ازERCP غذا خوردن مانعی ندارد.
این موارد را به یاد داشته
باشید که به علت استفاده از هوا درERCP ، ممکن است تا مدتی نفخ داشته
باشید و گاز دفع کنید. همچنین تغییر در مدفوع مانند شل شدگی غیرعادی نیست،
ولی اگر متوجه خونریزی از مقعد یا مدفوع تیره شدید، به پزشک مراجعه کنید.
علاوه بر آن در صورت استفراغ، درد شدید شکمی، ضعف و خوابآلودگی و تب نیز
پزشک را مطلع کنید.
فناوری دیگری که در حال بررسی و آزمایش روی حیوانات است،
استفاده از (OCT )Optical Cohesive Tomography است. از این طریق میتوان
تصاویری با کیفیت بالا با استفاده از فیبرهای نورانی کوچک که از طریق
کانال اسکوپ وارد میشود ایجاد کرد.
ترمیم استخوان به کمک کرمها کرمهایی
موسوم به «کرمهای قلعه شنی» وجود دارند که در کنارههای ساحلی شنی
دریاها، زندگی جالب توجهی دارند تا آنجا که گفته میشود زندگی آنها قوای
تخیل و آیندهنگری دانشمندان را تحریک کرده تا با الهام گرفتن از ساختار
زندگیشان، تحولی نوین در دانش پزشکی جهان ایجاد کنند. این
کرمها با استفاده از چسب مخصوص خود، شنهای ساحلی و پوستهای که دارند،
خانههای لولهای شکلی ایجاد میکنند که از حیث استحکام مثالزدنی هستند.
اکنون مهندسان زیستشناسی دانشگاه یوتا موفق به ارائه نسخه ترکیبی از این
چسب فوقالعاده مستحکم شدهاند و امیدوارند در آیندهای نه چندان دور از
آن برای ترمیم استخوانها، مفاصل و حتی استخوانهای در هم خرد شده صورت
استفاده کنند. سعید حسینی |
منبع ضمیمه سیب جام جم |